قضاوت در میدان مین؛ داوران ایرانی زیر فشار VAR

به گزارش خبرگزاری ، داوری در لیگ برتر ایران اگر از کار در معدن سخت‌تر نباشد، دست‌کمی از آن ندارد. فضای ملتهب و پرتنش فوتبال ایران موجب شده است هر سوت داور، چه درست چه غلط، با هجمه‌ای سنگین از سوی بازیکنان، مربیان و حتی تماشاگران روبه‌رو شود. فرقی نمی‌کند خطا در محوطه جریمه باشد یا در میانه میدان، واکنش‌ها بیشتر مواقع خشمگینانه و پرتنش است.

در چنین شرایطی، ورود فناوری VAR به فوتبال ایران امیدی برای بهبود شرایط بود. اما حالا به نظر می‌رسد نه‌تنها مشکلات حل نشده، بلکه گاهی حتی پیچیده‌تر هم شده است. استفاده محدود، سلیقه‌ای و نابرابر از این تکنولوژی در مسابقات مختلف، نه‌تنها عدالت را برقرار نکرده، بلکه بی‌عدالتی را نیز تشدید کرده است.

در فوتبالی که هنوز فرهنگ صحیح تعامل با داور جا نیفتاده است، تکنولوژی نمی‌تواند معجزه کند. و وقتی فقط برخی تیم‌ها و بعضی مسابقات از آن بهره‌مند می‌شوند، همان عدالت حداقلی هم قربانی می‌شود.

دستگاه‌های VAR در کشور ما اسباب‌بازی است

نوذر رودنیل، پیشکسوت داوری کشورمان به خبرنگار می‌گوید: من از سال ۲۰۱۸ که این تکنولوژی در جام جهانی روسیه مورد استفاده قرار گرفت، منتقد آن بودم. دلیلش هم این است که این تکنولوژی اجازه نمی‌دهد داور خودش تصمیم بگیرد و همیشه به پشتیبانی VAR امیدوار است.

وی می‌افزاید: دستگاه‌هایی که در لیگ برتر کشورمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بیشتر شبیه به «اسباب‌بازی» است. یا تصاویر را نمایش نمی‌دهد، یا برق قطع است و کار نمی‌کند. پس ما به‌طور کلی در آوردن این تکنولوژی دچار مشکل هستیم.

پیشکسوت داوری کشورمان ادامه می‌دهد: داوری که در اتاق VAR مستقر می‌شود، با داوری که در زمین سوت می‌زند متفاوت است. داورِ حاضر در اتاق VAR باید باتجربه‌تر باشد و تشخیص‌هایی که می‌دهد، دقیق‌تر از داور داخل زمین باشد؛ زیرا وقتی داور مسابقه از سوی اتاق VAR فراخوانده می‌شود تا تصاویر را مجدد بازبینی کند، یعنی «من دیدم چه اتفاقی افتاده است، شما هم بیا و ببین تا تصمیم نهایی را بگیری.»

رودنیل یادآور می‌شود: کمک‌داور ویدئویی آینده روشنی در فوتبال ما ندارد. زمزمه‌هایی درباره اینکه فیفا قصد دارد VAR را حذف کند، به گوش می‌رسد، در انگلستان نیز برخی باشگاه‌ها اعتراض کرده‌اند و گفته‌اند «این تکنولوژی را نمی‌خواهیم.»

وی خاطرنشان می‌کند: داوران فکر می‌کنند که با وجود VAR دیگر اشتباه کردن معنایی ندارد و بازی را راحت می‌گیرند. فرض می‌کنیم قرار است که شما به مسافرت بروید، اما تایر اضافه با خود ندارید؛ در این وضعیت شما چگونه رانندگی می‌کنید؟ داوران هم در صحنه‌های حساس تصمیم‌ها را راحت می‌گیرند و با خود می‌گویند «اگر اشتباه بود VAR آن را برمی‌گرداند.» این تکنولوژی به داوران اجازه نمی‌دهد که از توان خودشان در امر قضاوت استفاده کنند.

اعتراضات همیشه وجود داشته است، اما هر اعتراضی منطقی نیست

مسعود مرادی، داور بین‌المللی و بازنشسته فوتبال کشورمان درباره اتفاقات داوری که در لیگ برتر رخ داده است، به خبرنگار می‌گوید: کار داوری سال گذشته، پرفرازونشیب بود. داوری در این کشور، بیشترین ضربه را از ماجراهای فساد در فوتبال خورد. با توجه به پرونده فساد فوتبال و اینکه بخشی از آن گریبان‌گیر داوری فوتبال در این کشور شد، اعتماد نسبت به جامعه داوری پایین آمد و یک ضربه جدی به داوری کشور بود.

وی می‌افزاید: حواشی در این زمینه زیاد بوده است. اعتراضات همیشه وجود داشته است، اما قرار نیست هر اعتراضی منطقی باشد، بنابراین داوران کشور سال گذشته، سال پرفشاری را پشت سر گذاشتند، این فشار می‌توانست همه‌چیز را به حاشیه ببرد، اما عملکرد داوران، با توجه به شرایط راضی‌کننده بوده است.

کارشناس داوری کشورمان ادامه می‌دهد فکر نمی‌کنم زیر سوال بردن داوری در کشور درست باشد. فوتبال ما و داوری ما در یک سطح و در یک مسیر حرکت می‌کنند. اگر به دیگر کشورهای آسیایی هم نگاه کنید می‌بینید که آن‌ها نیز فراتر از داوری ما نیستند.

مرادی یادآور می‌شود: در کشور ما توقعات از داوری زیاد است و فشار زیادی به داوران تحمیل می‌شود. اگر تیم‌ها حرفه‌ای‌تر رفتار کنند و داوران هم عملکرد بهتری را با وجود VAR به نمایش بگذارند، می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم و نوید روزهای بهتر را به دنبال‌کنندگان فوتبال بدهیم.

به گزارش ، با تمام این تفاسیر، به نظر می‌رسد داوری در فوتبال ایران، بیش از آنکه نیازمند تکنولوژی‌های مدرن باشد، تشنه تغییر در نگرش، فرهنگ و رویکردها است. تا زمانی که جایگاه داور به‌عنوان مرجع نهایی در زمین فوتبال به رسمیت شناخته نشود، هیچ ابزار یا دستگاهی نمی‌تواند عدالت را به مسابقات بازگرداند.

نباید فراموش کرد که فشار مضاعف بر داوران، نه‌تنها از کیفیت قضاوت می‌کاهد، بلکه انگیزه و تمرکز آن‌ها را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ورود VAR با وجود تمام محدودیت‌ها، شاید امیدی برای ارتقای عدالت باشد، اما به‌تنهایی نمی‌تواند ناجی فوتبال ایران شود، مگر آنکه فرهنگ احترام به تصمیم داوران و مسئولیت‌پذیری تیم‌ها نیز دستخوش تحول شود.

در نهایت اگر فدراسیون فوتبال قصد دارد «داوری» را از بحران خارج کند، باید علاوه‌بر تجهیز سخت‌افزاری، در آموزش، گزینش و حمایت از داوران نیز بازنگری جدی داشته باشد. تنها در این صورت می‌توان به آینده‌ای امیدوار بود که در آن داور، نه قربانی، بلکه ضامن سلامت رقابت‌ها باشد.